Gaz rozweselający / Sedacja wziewna

Sedacja wziewna jest to mieszanina podtlenku azotu N₂0 i tlenu 0₂.
Podtlenek azotu uznawany jest za środek całkowicie bezpieczny a ponad 150 lat stosowania powszechnie gazu rozweselającego nie wykazało żadnych powikłań czy też alergii.

W medycynie i stomatologii gaz rozweselający wykorzystywany jest od dawna, a o bezpieczeństwie tej metody świadczyć może podawanie gazu rozweselającego kobietom w ciąży podczas porodów.

Ta bezpieczna i nieszkodliwa metoda pozwala przede wszystkim zlikwidować paniczny lęk i strach przed bólem podczas leczenia stomatologicznego.
Gaz rozweselający pomaga też osiągnąć pełen komfort psychiczny, a poza wyraźną poprawą samopoczucia wykazuje także działanie znieczulające.
Wszelkie małe ubytki i drobne zabiegi mogą być wykonane bez dodatkowego znieczulenia gdyż sedacja wywołuje stan fizycznego odprężenia przy jednoczesnym zachowaniu u pacjenta podstawowych funkcji.

Gaz rozweselający podawany jest przez maseczkę, za pomocą bezpiecznego aparatu, który uniemożliwia podanie podtlenku w stężeniu wyższym niż zalecane. Rozpoczęcie i zakończenie działania N₂O jest szybkie i co ważne gaz rozweselający nie wchodzi w interakcje z innymi lekami.
Odprężenie jest na tyle głębokie, że bardzo często dzieci i młodzież zaczynają śnić podczas podawania sedacji a poprzez uzyskaną przyjemność przebywania w tym stanie pacjenci nie odczuwają ani strachu ani lęku.

Bardzo ważną zaletą sedacji jest tzw. ”niepamięć wsteczna” gdyż pacjent, który znajduje się w fazie lekkiego snu nie pamięta tego co działo się w gabinecie i nie pozostają mu w pamięci żadne negatywne wspomnienia.
Po zakończonym zabiegu podawany jest pacjentowi czysty tlen, dzięki temu podtlenek azotu jest szybko eliminowany z organizmu. Powrót pacjenta do pełnej świadomości następuje po ok 5 minutach od zaprzestania podawania gazu. Po 10-15 minutach nie ma po nim śladu w organizmie, w przeciwieństwie do np. narkozy, która nigdy nie pozostaje obojętna dla organizmu.

Średnia skuteczność udanej sedacji wziewnej to ok.80% i jest uzależniona od kilku czynników, takich jak:

• podatności pacjenta na podtlenek azotu - ok.10% pacjentów jest niewrażliwych na działanie gazu rozweselającego,
• wcześniejszych doświadczeń pacjenta - im większy doznany wcześniej uraz, tym trudniej uspokoić pacjenta. Czasami jest to niemożliwe i wtedy pacjenta należy skierować na zabieg w znieczuleniu ogólnym,
• konstrukcji psychofizycznej pacjenta - pacjenci (a zwłaszcza dzieci) obawiający się wszelkich czynności wykonywanych przez dentystę często nie zgadzają się również na stosowanie sedacji wziewnej.

Wskazania do zastosowania sedacji wziewnej N₂O / O₂:

• Silny lęk przed jakimkolwiek leczeniem.
• Silny lęk przed ukłuciem zarówno u dzieci jak i u dorosłych.
• Silny odruch wymiotny.
• Nadpobudliwość nerwowa.
• Długie, monotonne lub szczególnie nieprzyjemne zabiegi chirurgiczne, protetyczne, wyciski szczęki u osób z silnym odruchem wymiotnym.
• Czyszczenie zębów z kamienia i osadu (skaling).

Choroby w których wskazane jest użycie uspokojenia wziewnego jako metody z wyboru:

• Astma - gaz N₂O nie powoduje podrażnienia układu oddechowego. Zmniejszenie stresu wpływa na obniżenie ryzyka ataku. W mieszance oddechowej podawanej pacjentowi znajduje się ok. 60% tlenu. Poprawia to sprawność oddychania i samopoczucie pacjenta.
• Padaczka - zmniejszenie stresu wpływa na zmniejszenie ryzyka ataku.
• Choroby serca - brak wyraźnego wpływu N₂O na układ sercowo-naczyniowy. Pacjent otrzymuje zwiększone stężenie tlenu (ok. 60%) więc większa dawka tego gazu dociera do naczyń wieńcowych. -Ponadto nie zwiększa się zapotrzebowanie na tlen z powodu braku stresu.
• Nadciśnienie krwi - brak wpływu N₂O na układ naczyniowy. Zmniejszenie lęku i stresu zabezpiecza przed nieoczekiwanym wzrostem ciśnienia krwi w czasie zabiegu.
• Hemofilia - dzięki użyciu N₂O można w pewnych przypadkach uniknąć konieczności wykonywania ukłucia igłą.

Przeciwwskazania stosowania sedacji N₂O / O₂:

• Przeziębienie, przerost migdałków gardłowych - niedrożności górnych dróg oddechowych.
• I trymestr ciąży.
• Choroby psychiczne.
• Stwardnienie rozsiane, porfiria, miastenia gravis.
• Rozstrzenie oskrzeli, rozedma płuc.
• Alkoholizm (szczególnie zaleczony).
• Brak współpracy pacjenta.

Gaz rozweselający - ulga dla wszystkich dzieci
Do aplikacji podtlenku azotu niezbędne jest nałożenie na nos specjalnej maseczki (o zapachu pomarańczowym, truskawkowym lub bananowym), co przypomina zwykłą inhalację.
Gaz rozweselający jest nieszkodliwy i można go z powodzeniem stosować u dzieci powyżej 3 roku życia, które łatwo nawiązują kontakt i współpracują ze stomatologiem.

Warunkiem powodzenia sedacji u dzieci jest dobrowolne założenie maseczki na nos (nigdy nie wykonuje się tego na siłę gdyż zmniejsza to jej skuteczność) oraz równomierne i spokojne oddychanie.
80% pacjentów leczonych z użyciem gazu rozweselającego stanowią właśnie dzieci. Sam zabieg uznawany jest za bezpieczny i może być przeprowadzany bez użycia anestezjologa.

90% dzieci, które zgłaszają się na sedację zostaje wyleczonych stomatologicznie ponieważ dziecko czując się dobrze i bezpiecznie, jest w stanie skutecznie współpracować z lekarzem podczas zabiegu.

Maluchy po wizycie wychodzą zadowolone i szczęśliwe a co najważniejsze przestają odczuwać strach przed kolejną wizytą u stomatologa.
Niektóre dzieci stają się też bardziej odważne, mają pełne zaufanie do lekarza i łatwo poddają się procedurom leczenia. Uzyskuje się to również poprzez stopniowe ograniczenie podawania N₂O.

Na początku dzieci otrzymują gaz w trakcie trwania całego zabiegu. Na kolejnych wizytach można już wcześniej wyłączyć podawanie gazu, stosując go tylko do wykonania znieczulenia.
A u dzieci, które są naszymi stałymi pacjentami z czasem całkowicie mija potrzeba stosowania N₂O.

Zachowanie się pacjenta w czasie sedacji:
W początkowej fazie wyraźnie zauważalne jest odprężenie i uspokojenie się pacjenta oraz zmniejszenie strachu i napięcia nerwowego. Zmysły słuchu, dotyku oraz wzroku mogą być osłabione.

Pacjent może odczuwać lekkie mrowienie palców, policzków, języka, pleców, głowy lub klatki piersiowej, lecz jest to całkowicie bezpieczne. Następnie pojawia się oddzielenie świadomości pacjenta od otaczającej go rzeczywistości. Pacjent ma świadomość miejsca, w którym się znajduje oraz czynności wykonywanych przez lekarza stomatologa, ale wszystko wydaje mu się bardzo odległe. Ponieważ dla pacjenta przebywanie w stanie uspokojenia jest bardzo przyjemne, nie ma ochoty na przeciwstawianie się czemukolwiek. Pacjent jest wtedy spokojny i odprężony psychicznie. Mimo to kontakt z pacjentem i dialog jest wciąż utrzymany. Często pojawiają się marzenia senne , i dotyczy to szczególnie dzieci, gdyż dorośli bardziej kontrolują swój stan. Może pojawić się uczucie pływania czy latania, dryfowania w wodzie albo w powietrzu, chmurach i w kosmosie.

Często pacjent odczuwa stan podobny do upojenia alkoholowego. W fazie tej występuje osłabienie wrażliwości na ból, np. na nakłucie igłą. Odprężenie fizyczne charakteryzuje się też rozluźnieniem mięśniowym, objawiającym się swobodnym ułożeniem kończyn górnych i dolnych.

Po sedacji występuje częściowa amnezja a pacjent nie pamięta tego, co działo się w gabinecie. We wspomnieniach pozostaje jedynie sen, którego treść pacjent może opowiedzieć bezpośrednio po zabiegu. Dla pacjentów będących pod wpływem N₂O jest upływ czasu dla nich trudny do określenia. Nawet podczas przeprowadzenia bardzo długiego zabiegu, pacjent ma wrażenie, że czas szybko minął.

Powrót do stanu pełnej sprawności po zakończeniu zabiegu jest niemalże natychmiastowy. Gaz rozweselający przestaje działać już po kilku minutach od momentu wyłączenia aparatu.
Co ważne: większość pacjentów nie obawia się już kolejnych wizyt u stomatologa.

Zalecenia dla osób chcących poddać się uspokojeniu gazem rozweselającym:

• Bezwzględnie nie należy pić alkoholu w dniu zabiegu.
• Założyć luźne i wygodne ubranie.
• Kobiety będące w ciąży muszą to bezwzględnie zgłosić.
• Należy bezwzględnie przestrzegać minimum 2, 3-godzinnej przerwy w przyjmowaniu pokarmów przed zabiegiem.
• Dzieci muszą przyjść z osobą dorosłą i pozostać pod nadzorem przez cały dzień po wykonanym zabiegu.

Według badań już po 30 minutach od zakończenia podawania gazu można prowadzić pojazdy mechaniczne, jednak ze względu na bezpieczeństwo zalecamy, aby w dniu wykonania sedacji nie prowadzili pojazdów mechanicznych.